Denk je dat jij of iemand in jouw omgeving een psychotische stoornis heeft? Leer hoe je een psychose kunt herkennen en bekijk hier de psychose symptomen.
Wat zijn de symptomen van een psychose?
De psychose kenmerken zijn
- hallucinaties
- waanbeelden of waanideeën
- in de war zijn, verwardheid
- ander gedrag
Een psychose herkennen lukt makkelijker met deze kenmerken van een psychose. Herken je deze voortekenen van een psychose? Bel dan met de huisarts.
De symptomen zijn verder onder te verdelen in positieve en negatieve symptomen. Positief betekent in dit geval dat er door de psychose bij jouw persoonlijkheid extra verschijnselen zijn bijgekomen, bepaalde eigenschappen zijn duidelijker geworden. Bij negatieve symptomen is er iets in jouw persoonlijkheid verdwenen, bepaalde eigenschappen zijn minder geworden of afgevlakt.
Positieve psychose symptomen
Positieve symptomen zijn onder te verdelen in:
- hallucinaties
- wanen
- in de war zijn, verwardheid
- ander gedrag
Iemand met een psychose kan een of meerdere van deze symptomen hebben.
Hallucinaties
Als je een hallucinatie hebt, merk je dingen op die voor jou heel echt zijn. Je ziet het als de werkelijkheid. Mensen die niet een psychose hebben merken die dingen niet. Een verstoorde registratie van de zintuigen van mensen die psychotisch zijn, is hiervan de oorzaak.
Bij alle zintuigen kan een dergelijke verstoring optreden. Daarom zijn er ook verschillende hallucinaties.
- Stemmen horen. Geluiden horen. Soms wordt dit ook akoestische hallucinaties genoemd. Dit is de meest voorkomende hallucinatie. Die stemmen kunnen commentaar of advies geven bij alles wat je doet of denkt. Het komt soms ook voor dat een stem opdrachten geeft. Temstem is een speciaal ontwikkelde gratis app die je helpt om minder last te hebben van die stemmen met behulp van taalspellen. Lees meer over deze app.
- Beelden zien. Dit wordt ook wel gezichtshallucinaties genoemd. Je ziet dingen en/of personen die er in werkelijkheid niet zijn. Kleuren kunnen veranderen, vormen en voorwerpen nemen een andere vorm aan. In extreme gevallen ziet iemand beelden of schimmen die er helemaal niet zijn.
- Geuren ruiken. Je ruikt dan bijvoorbeeld rook, gas of het parfum van een geliefde waar anderen dit niet ruiken.
- Dingen proeven. Je proeft een (vreemde) smaak, terwijl er niets in je mond zit.
- Iets voelen in je lichaam of op je huid. Je denkt dat je iets voelt, maar dat is niet het geval.
Mensen met een psychose horen, zien, ruiken, proeven en voelen dingen die er in werkelijkheid niet zijn. Deze hallucinaties zijn voor iemand met een psychose levensecht en kunnen ook heel beangstigend zijn. Iemand de persoon met een psychose zijn werkelijkheid als dé werkelijkheid beschouwt, is hij niet te overtuigen dat het een hallucinatie is.
Wanen
Wanen of waanbeelden zijn verkeerde gedachten of ideeën over gebeurtenissen in de realiteit. Deze wanen komen niet overeen met de werkelijkheid, maar iemand met een psychose gelooft hier heel sterk in. Voor die persoon is die waan werkelijkheid geworden, hoe vergezocht ook.
Meestal neemt de persoon zelf een belangrijke plaats in bij deze waandenkbeelden. Zo kunnen mensen ervan overtuigd raken, dat zij een belangrijke taak hebben te vervullen. Sommige gedachten zijn beangstigend.
Bekende wanen zijn
- Identiteitswanen, grootheidswanen: denken dat je een andere en heel belangrijke persoon bent.
- Betrekkingswanen: denken dat je over bijzondere en magische krachten beschikt. Denken dat via radio of tv boodschappen speciaal voor jou worden uitgezonden.
- Paranoïde wanen: denken dat anderen je in de gaten houden of je gedachten kunnen lezen. Denken dat er een complot tegen je gesmeed wordt. Of dat je achtervolgd wordt.
Een doodnormale gebeurtenis kan, voor iemand die psychotisch is, een speciale betekenis hebben waarnaar hij ook kan gaan handelen.
Verschil tussen wanen en hallucinaties
Wanen en hallucinaties zijn 2 verschillende verschijnselen. Wanen zijn totaal verkeerde interpretaties van de werkelijkheid. Een hallucinatie is een verstoorde waarneming van de werkelijkheid.
In de war zijn, verwardheid
Bij mensen met een psychose zie je vaak
- Een chaotisch en niet meer logisch denkproces. In een gesprek wordt van de hak op de tak gesprongen. Zinnen worden niet afgemaakt of de ander weet niet meer waarover hij aan het praten was. Het gesprek is voor anderen niet meer te volgen.
- Dat ze met veel dingen tegelijk bezig zijn, maar niets afmaken. Soms wordt zelfs vergeten waar iemand mee bezig was.
- Dat gevoelens niet meer onder controle zijn. Op onverwachte en soms ook ongepaste momenten barst diegene plotseling in lachen of huilen uit.
Soms praten mensen met een psychose (veel) in zichzelf of je hoort ze tegen zichzelf praten. Dat kan te maken hebben met hallucinaties. Maar andersom geldt niet dat als iemand tegen zichzelf praat dat er sprake is van een psychose . Dat kan dan een manier zijn om (ongemerkt) hardop even je gedachten te ordenen. Iemand moet aan meer symptomen voldoen dan alleen tegen jezelf praten om te kunnen spreken van een psychose.
Ander gedrag
Het gedrag van iemand kan door een psychose totaal anders worden; van chaotisch druk gedrag (positief symptoom) tot juist helemaal niet meer bewegen en starend gedrag (negatief symptoom).
Negatieve psychose symptomen
Negatieve symptomen geven aan dat er iets ontbreekt aan iemand persoonlijkheid wat er eerst wel was. Gedrag wat je zou verwachten bij iemand is er niet meer. Negatief heeft dus niets met ‘slecht of verkeerd’ te maken. Naast de negatieve symptomen heb je ook positieve symptomen.
Voorbeelden van negatieve symptomen zijn:
- starend gedrag, uitdrukkingsloos (vlak gezicht), niet meer bewegen
- lusteloosheid, gebrek aan initiatief
- nauwelijks tot niet meer praten
- weinig energie hebben
- geruime tijd een verstoord dag-nachtritme hebben
- ontlopen van sociale contacten, alleen willen zijn
- gebrek aan concentratie.
Ontbreken van besef dat ze ziek zijn
Mensen met een psychose voelen zich niet ziek. Daardoor hebben ze vaak moeite met het slikken van medicijnen en zijn ook niet therapietrouw. ‘Want als je niet ziek bent of voelt, dan hoef je ook geen medicijnen te slikken?’ is hun redenering.
Vroegdetectie | EDIT
Sommigen hebben een hoog risico om later psychische klachten te ontwikkelen. Het is mogelijk om dit risico of de gevolgen ervan te verkleinen.
Early Detection and Intervention Team oftewel EDIT richt zich op jongeren en (jong)volwassenen tot en met 35 jaar, die al in behandeling zijn voor psychische klachten bij PsyQ of Brijder. Al deze jongeren worden gescreend op voortekenen van ernstige psychiatrische problematiek. Dit wordt vroegdetectie genoemd. Jongeren die 'positief' scoren in deze screening worden geïnterviewd om te bepalen of ze daadwerkelijk tot de hoogrisicogroepen behoren of dat er een (beginnende) psychose of lichte psychose is geconstateerd of niet.
Iemand met een hoogrisico score krijgt een aanvullende behandeling aangeboden, naast de behandeling die hij al volgt bij PsyQ of Brijder. Met deze aanvullende behandeling wordt het risico dat diegene later ernstige psychische klachten, zoals een psychose, sterk verkleind. Iemand bij wie een psychose wordt geconstateerd komt uiteraard meteen in behandeling.
Psychose test
Op de site van Youz staat een zelftest. Deze psychose zelftest stelt géén diagnose, het is hooguit een indicatie. De uitkomst kan voor jou aanleiding zijn om een afspraak te maken met je huisarts. Alleen een professionele hulpverlener kan na uitgebreid onderzoek een diagnose stellen.
